Na een stevige groei in vervoersvraag valt de consumentenvraag terug en daalt de groei van het wegtransport tot 1,5 procent in 2022. Met doorberekening van oplopende kosten komt de omzetgroei rond de 10 procent uit Internationaal komt de vraag in 2022 onder druk te staan. Wel zijn er weer meer ritten naar de binnensteden en blijven opdrachtgevers uit de bouw voor groei zorgen. Door gebrek aan materieel en vooral personeel blijft er voorlopig capaciteitskrapte.
Na opnieuw een volumeherstel van gemiddeld ruim 10 procent in 2022, komt de transport- en logistieksector als geheel in het basisscenario weer ruim boven het pre-coronaniveau uit. Nadat de groei vanuit de pandemie vooral vanuit bedrijven actief in het goederenvervoer kwam, is dit in 2022 vooral toe te schrijven aan het personenvervoer dat na opheffen van de beperkingen flink is opgeveerd. In 2023 neemt effect van de terugkeer van passagiers af en zakt de groei in de sector verder terug.
Anders dan in het personenvervoer hebben de meeste bedrijven in transport en logistiek van goederen (ca. 75 procent van de sector) tijdens de pandemie al een hele drukke tijd achter de rug. Door minder bestedingsruimte voor consumenten, meer uitgaven aan diensten zoals vakanties en een stagnerende economie verandert dit in 2022, ondanks dat er op sommige plekken ook nog steeds voorraden worden aangelegd.
Voor het wegvervoer is dit jaar ondanks het wegvallen van extra coronagerelateerde vraag naar consumentengoederen en minder e-commerce nog steeds een jaar waarin weinig vrachtwagens stilstaan. De scheepvaart profiteert in uitzonderlijke tijden met verschuivingen in ladingstromen en routes vooral van betere tarieven. Oplopende kosten en toenemende onzekerheid zorgen er wel voor dat het optimisme over de nabije toekomst onder bedrijven is weggezakt.
De wereldwijde toeleveringsketens zijn al twee jaar uit balans. Ook de containerterminals in West-Europese zeehavens zitten nog altijd dicht bij hun benuttingsgraad. Ondanks dat de wachttijden voor havens zijn afgenomen en de leveringstijden langzaam verbeteren, blijft het verknoopte systeem kwetsbaar en duurt het naar verwachting nog tot in 2023 voor de verstoringen voorbij zijn. De oorlog in Oekraïne en nieuwe lockdowns in China hebben weer tot extra verstoringen en vertragingen geleid. Ook personeelstekorten en stakingen kunnen er voor zorgen dat de congestie snel weer toeneemt. Verladers hebben hier last van maar de zeevaart profiteert hier – ondanks dat de daling van tarieven is ingezet – in 2022 nog sterk van. De meeste logistieke dienstverleners profiteren mee, ook omdat een rol in het managen van voorraden en leveringsketens cruciaal is voor klanten, zoals bijvoorbeeld blijkt bij DSV. en uit enquêtes onder Nederlandse bedrijven. Verbetering van de leveringsbetrouwbaarheid in combinatie met vertraging van de economie en het beschikbaar komen van extra schepen en capaciteit kan voor snelle verandering zorgen in 2023. De omvangrijke capaciteit die nu wordt opgeslokt door vertraging kan dan snel de markt overspoelen.
Na een forse groeisprong in 2020 en 2021 is 2022 begonnen met een logische correctie voor internetaankopen. Door volledige heropening van de economie en binnensteden daalde het pakketvervoer bij PostNL in het eerste kwartaal met ruime dubbele cijfers, al werd dit wel versterkt door ongekende hausse tijdens de lockdown in dezelfde periode vorig jaar. Ook grote opdrachtgever Zalando maakt bijvoorbeeld een pas op de plaats. Uit transactiedata van ING (iDEAL) blijkt dat deze groeicorrectie met veel meer uitgaven aan diensten ook in het tweede kwartaal doorzet. De onderliggende trend van toenemende e-commerce en bezorging aan huis is nog altijd intact, maar 2022 wordt daarmee in combinatie met minder traditionele post wel een jaar van krimp voor het post- en pakketvervoer. Tegelijkertijd zijn er ook meer spelers actief, zo bezorgt Amazon bijvoorbeeld ook al enige tijd pakketten. Voor 2023 wordt er weer groei verwacht. Ook in de warehouseactiviteiten werkt de pas op de plaats door. Na twee jaren van fors opschalen en overuren draaien komt hier meer lucht. Dit geeft te midden van de tekorten ook ruimte om te kijken of er meer robotisering mogelijk is.
Ondanks de forse krimp tijdens de pandemie is het aantal banen in de transport- en logistieksector door steunmaatregelen voor de getroffen luchtvaart en het openbaar vervoer (NOW/beschikbaarheidsvergoeding) slechts beperkt teruggelopen. Tegelijkertijd was er groei in het goederenvervoer (pakketvervoer en distributiecentra, maar ook bijvoorbeeld in grote delen van het wegtransport). Binnen de deelsectoren in transport lijkt er weinig mobiliteit te zijn geweest. Deze mismatch heeft gevolgen gehad voor de productiviteit. De inkrimping in het personenvervoer is pas in 2021 echt op gang gekomen, terwijl er toen al een begin van herstel was en organisaties hebben het snelle herstel mede hierdoor niet kunnen bijhouden.
De transport en logistieksector kampt door vergrijzing, maar ook door geringe aantrekkingskracht met structurele personeelstekorten. Dit draagt er in combinatie met het hoge ziekteverzuim – dat ruim 2 procent hoger ligt dan gemiddeld – toe bij dat het tekort nu records bereikt. In het eerste kwartaal waren er gemiddeld 50 vacatures per duizend banen, maar dit ligt in verschillende deelmarkten zoals onder chauffeurs hoger. Voor meer dan 40 procent van de bedrijven in transport en logistiek is dit inmiddels een belemmering. Dit raakt de dienstverlening en remt de het herstel, zoals blijkt op Schiphol en bij de NS. Gezien het verwachte blijvende herstel in het personenvervoer zal dit ook bij meer economische tegenwind in de rest van 2022 naar verwachting niet afnemen.
